ಚಾರಿತ್ರಿಕ : ೨೦. ಲಾವಣಿ ಪದ – ೨

[1] ಕತ್ತಿಹಿರಿದು |
ಟೋಪು ಬಾಜಿರಾಯನ ಮುರಿದು |
ನಂಮಿಂದೇನಾಗುವುದರಿದರಿದು ||
ದಿಟ್ಟ ಭೀಮರಾಯ ಮುಟ್ಟಹಣಿಯರಿದು
ರುಷ್ಟಯಂದು ಮೀಸಿ ಮುರಿದೂ||೭||

ಬಿಡುಬಿಡು ದೇಶಾಯಿ ಹಿಡಿಹಿಡಿ ಕತ್ತಿಯ
ನಡಿನಡಿ ಕುದರಿಯನೇರು |
ಕರಿಯ ಖರಿಯ ಸಾಹೇಬರಿಬ್ಬಾರು |
ಹೊಂನು ತಿಂನೊ ಭಂಟರ ಕರಸಿದರು |
ಹುಮಿಗಿ ಪುರವಾಕ್ಷಣ ಹೊಕ್ಕಾರು |
ಕಿವಿಮೂಗು ಶಾನಭೋಗನೆ ಕೊಯಿಸಿದರು ||
ಬಂದ ಸವಾರರ ಕಡಿಬಡಿಯಂದು
ದುಂದು ಕರ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟಾರು||೮||

ಕೊರತಿಯಿಲ್ಲ ಹಣ ಭರತಿ ಚಕ್ಕಡಿ
ತಿರಗದೆಳಿಯದೆತ್ತುಗಳು |
ಬಂದು ಹೊಕ್ಕನು ಡೊಂಬಳದೋಳು |
ಸುಲಿಗಿ ಮಾಡಿ ತೆಗದ ಹಣಗಾಳು |
ಹಾರೋರಗೇರಿ ಬಡದ ಹಗಲೊಳು |
ಕೌಲುರ ಮ್ಯಾಲೆ ಯಿಳಿದ ಯಿರಳೋಳು |
ಚೋರನಾಗಿ ತಾ ದಾರಿ ಹಿಡಿದು
ಮೇಲೇರಿ ಕುಳತ ಕುಂಮಟದೋಳು||೯||

ಗಜಿಬಿಜಿ ಆದಿತು ನಿಜವಿದು ಭೀಮರಾಯ
ತಜವಿಜಿ ಮಾಡಿದನೆಂದು |
ಪ್ರಜಗಳುರಿತಿ ಭಯದಲಿ ಮನ ನೊಂದು |
ಲಿಂಗಸೂರ ಚ್ಯಾವಣಿ ಭುಗಿಲೆಂದು |
ಭೀಮರಾಯನ ಹೆಂಡರ ಯಿಬ್ಬರ ಹಿಡತಂದು |
ಕೊಪ್ಪಳ ಕಿಲ್ಲೆದೊಳಗೆ ಯಿಟ್ಟರಂದೂ ||
ಕಾಳಾಯುತ್ತಾಕ್ಷಿ ನಾಮಸಂತ್ಸರ
ಜೇಷ್ಟ ಬಹುಳ ಮುಂದೆ ತಿಥಿ ವಂದೂ||೧೦||

ಹೆಂಡರ ಶೆರಿಯನು ಕಂಡು ಬದುಕುವ
ಭಂಡನೆ ಭೀಮರಾಯ ತಾನು |
ರಾತ್ರಿಲಿ ಕುಮಟ ಬಿಟ್ಟು ಹೊಂಟಾನು |
ಬೆಳಗೊ ಜಾವದೊಳಗೆ ಬಂದಾನು |
ಕೊಪ್ಪಳ ಅಗಸಿ ಮುರದು ಹೊಕ್ಕಾನು |
ಹೆಂಡರ ಮಕ್ಕಳನೆ ಕೂಡಿದನು |
ವಳಗೆ ಶಿಕ್ಕ ಜನರನ್ನು ಜುಲುಮಿಲೆ
ಸಂಬಳ ಗೊತ್ತು ಮಾಡಿದನು||೧೧||

ಭೀಮರಾಯ ಕೊಪ್ಪಳವ ಹೊಕ್ಕಾನೆಂದು
ನಬರಸುಭೇದಾರ
ಲಿಂಗಸೂರ ಚ್ಯಾವಣಿಲಿಂದ ಸಾವೀರ |
ತುರಪಿನ ಮಂದಿ ತಂದ ಸರದಾರಾ |
ಕೊಪ್ಪಳ ಸುತ್ತಾ ಕುದರಿಗಳು ಪಾರಾ |
ನಾಲ್ಕು ಕಡಿಗೆ ತೋಪು ತಯ್ಯಾರಾ |
ಹೊಡಿಹೊಡಿ ಯನಲಿ ಯಿಲ್ಲದೆ
ಗುಂಡುಗಳು ಕಿಲ್ಲೆ ಮಾಡಿದ ಚೂರ್‌ಚೂರ||೧೨||

ಪುಂಡ ಭೀಮರಾಯ ಕುಂಡಿ ಚುಣ
ಜೋಡು ಗುಂಡಿನ ಕರೂಲಿ ಪಿಡಿದು |
ಭಾರ ಜರಿಗಸಿ ತೋಪು ಝಡಿದು |
ಹೊರಗಣ ದಂಡಿಗೆ ಹೊಡದ ಹಲ್ಲು ಕಡಿದು |
ಹಶಿದ ಶಿಂಹ್ವನಂತೆ ಕೂಗ್ಹೊಡಿದು |
ಕೊಪ್ಪಳ ಮಂದಿಯಲ್ಲಿ ಭಯ ಹಿಡಿದು |
ಯತ್ತಾಣ ಪೀಡಿ ಹತ್ತಿಕೊಂಡಿತೆಂದು |
ಜನಗಳು ಮೌನವ ಹಿಡಿದು||೧೩||

ಧಡಾ ಯಂದಡೆ ಬಲದೊಳು ಬಿಡದೆ
ಹೊಡದ ತೋಪುಗಳು ಗುಂಡು |
ಹೊಡಿಯಲಿಕಾಯ್ತು ಅಗಸಿ ತುಂಡು ತುಂಡು |
ಹುಮಿಗಿ ದೇಶಾಯಿ ಭೀಮರಾಯ ಕಂಡು |
ಗಚೀಕೋಟಿ ಹೊಕ್ಕಾರು ಭಯಗೊಂಡು |
ಕಡಿತನಕ್ಹಾರವಿಲ್ಲ ಮದು ಗುಂಡೂ ||
ಗಡಬಡ ಗದ್ದಲ ಕೂಗಾರ್ಭಟದೊಳು
ಅಡಗಿ ನಿಂತಿತು ವಳದಂಡೂ||೧೪||

ಕೊಪ್ಪಳದೊಳಗೆ ಸಪ್ಪಳಡಗಿತಾಪದ ಕಂಡ ಸರದಾರಾ |
ಖರಖರ ಹಲ್ಲ ತಿಂದನು ಬಲ್ಲ ಭಾರಾ |
ಹಲ್ಲಾ ಬಿಟ್ಟ ಕೆಂಪ ಮಾರಿಯವರಾ |
ಪಡಪಡ ಗುಂಡು ಸುಡುತ ಮಲತವರಾ |
ಬೆಂನ್ಹತ್ತಿ ಕಡಿದಾನು ಮುಂನೂರಾ ||
ಗಚ್ಚಿನ ಕೋಟಿವಳಗೆ ಭೀಮರಾಯ
ಹಚೀ ಹೊಡದನು ರಣಶೂರ||೧೫||

ಕಾಲ ತುಳವುತ ಧೂಳ ಮುಸುಕಲು
ಕಾಳಗವಾದಿತು ಪೂರಾ |
ಹಾಲಕೋಟಿ ಬಾವಿವಳಗೆ ಸಂಹ್ವಾರಾ |
ಯತ್ತಿ ಕಡಿದ ಮಲತ ಬಂಟಾರಾ |
ಕಣನೊಳು ಬಿದ್ದೇಳದೆ ಹೊರಳುವರಾ |
ಜಗಳದ ಹೋಲ್ಕಿ ಕರ್ನ ಅರ್ಜುನರಾ ||
ಹೇಳಬೇಕು ಹುಮಿಗಿ ದೇಶಾಯಿ
ಭೀಮರಾಯರಿಬ್ಬಾರಾ||೧೬||

ಹಿಂದಣ ಯುಗದೊಳು ಯಿಂದ್ರ ಜಿತನು
ರಾಮಚಂದ್ರನ ಬಲ ಹೊಡದಂತೆ |
ಅಂಗದ ರಾಕ್ಷಸ ಭಯ ಹೊಕ್ಕಂತೆ |
ಭೀಮರಾಯ ಜಗಳ ಯಿದರಂತೆ |
ಗುಂಡಿನ ಶಬ್ದ ಅಳ್ಳ ಹುರದಂತೆ |
ದೇಶಾಯಿಗಾಗೆ ಹೇಳುತಾನೆ ನಿಂತೆ ||
ಯಿಂದಿನದೋಳೇನಾದ್ರೆ ನಂಮದು
ಮಂದಿ ಬಂದಿತೆಂಬುದಿಲ್ಲ ಚಿಂತೇ||೧೭||

ಕಿತ್ತು ಕತ್ತಿ ಕೈಯ್ಯತ್ತಿ ಸುತ್ತಾಮುತ್ತಾ
ಕೇಳೊ ಬಂಟಾರಾ |
ಕಡಿಯಲಿ ಹಾರುತಿದ್ದವು ಸೀರಾ |
ಭೀಮರಾಯ ಕೂಡಿ ಹೊಡದ ಸರದಾರಾ |
ಹರವುತಲಿತ್ತು ಕೆಂಪು ನೆತ್ತಾರಾ |
ಹಾರಿತು ಗುಂಡು ವಮಿಗೆ ಸಾವೀರಾ |
ಹುಮಿಗಿ ದೇಶಾಯಿ ಭೀಮರಾಯರು
ಅದೇ ಕ್ಷಣಕೆ ಸಂಹ್ವಾರಾ||೧೮||

ಸತ್ತಾ ಭೀಮರಾಯ ವರ್ಥವಾಯಿತೆಂದು
ವತ್ತಿಲಿರುವ ಭಂಟಾರಾ |
ಹೊತ್ತ ಕತ್ತಿ ತಂಬಾಕಿ ಬಿಸಟುವರಾ ||
ಹತ್ತು ಹತ್ತು ಜನರನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ
ಗುಂಡಿಲೆ ಹೊಡದು ಕೊಂದರು||೧೯||

ದಾರು ಹೇಳಿದರು ವೂರು ವಳಗೆ
ಪಿತೂರ ನಡದ ಸುದ್ದಿಯನು |
ಟೆಲ್ಲೆರ ಸಾಹೇಬನೆಲ್ಲ ಕೇಳಿದನು |
ಮೋದಿಂ ನಾಯಕ ರಾಜಿ ನಾಯಕನು |
ಅರೇರ ದರಮೋಜಿ ರಾಯಂಣನು |
ದರಿಯಾಪ್ತಿ ಮಾಡಿ ಹಾಕಿಸಿದ ಬೇಡಿಯನು ||
ಬೆಂಣಿ ಹಾಲು ವುಂಣುವ ಬಾಯಲಿ
ಮಂಣು ವಗಿಯಂದವನು||೨೦||

ಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರಲ್ಲೆ ಮದ್ದುಗುಂಡು
ಯಿಲ್ಲದಿಲ್ಲ ಕಿಲ್ಲೆವೆಲ್ಲ |
ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ತೋಪುಗಳ ವಡಶಿದರಲ್ಲಾ |
ಹರಿಯಿದ್ದ ಗೋಡಿಯನೆಲ್ಲಾ |
ಕೆಡಹಿಸಿಲಯವ ಮಾಡಿಸಿ ಬಿಟ್ಟರಲ್ಲ |
ಜಗದೊಳು ಕುಂಪಣಿ ಧೊರಿಗಣಿಯಿಲ್ಲಾ ||
ಯಿದ್ದ ಮದ್ದುಗುಂಡು ನೀರೊಳಗೆ
ಹಾಕಿಸಿಬಿಟ್ಟದ್ದು ಯಷ್ಟು ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲಾ||೨೧||

ಪೂರ್ವಜನ್ಮದೊಳು ಯೀರ್ವರೇನಾಹರು
ಪಾರ್ವತಿನಲ್ಲೆ ಬಲ್ಲರಿದನು |
ಹುಮಿಗಿ ದೇಶಾಯಿ ಭೀಮರಾಯರನು |
ಕಾಲ್ಹಿಡದು ಯಳಸಿ ತಂದರು ಶ್ರವಗಳನು |
ಗವಿಯ ಮಠದ ಬಯಲೊಳು ಹಾಕಶಿದನು |
ಸುತ್ತಾಲು ವೂರ ಜನರು ಮರುಗಿ
ಅಳುತಾರೆ ನೋಡಿ ಹೆಣಗಳನು||೨||

ಐಯ್ಯಯ್ಯೊ ಯಂದು ಭೀಮರಾಯನ
ಹೆಂಡರು ಹೊಡಕೊಂಡರು ಹಣಿಹಣಿಯಾ |
ಭೋರೆಂದು ಅಳುತಾ ಹರಿದು ಕರೆಮಣಿಯಾ |
ಕೊಲ್ಲುವರೇನೊ ಶಿವನ ಗುಣಮಣಿಯ |
ಯಂದಿಗೆ ಕೂಡೆವು ನಿಂನಂತ ಧಣಿಯ |
ಕಾಣುತ ಸುರಿದವು ಕಂಣೀರು ಹನಿಯಾ ||
ಕಾಣುತ ಸರದಾರ ಕಳುಹಲು ಕರುಣದಿ
ಬಂದ ಹೊಕ್ಕರ ಬೆಂಣಿಹಳ್ಳಿಯಾ||೨೩||

ಕಾಳಮೂಳ ಮತ್ತೇಳಲಿಲ್ಲ ಬಹಳ
ಬಾಧೆಗಳಾದವೆಂದು |
ಹಾಸಲು ಕಲುಮು ಇದ್ದದನೊಂದು |
ಮುಂದಿನ ಜನಕಿದು ಗೊತ್ತಿರಲೆಂದು |
ಭೀಮರಾಯ ಮಾಡಿದಾಟ ಇಂತೆಂದು |
ಹೇಳಿದ ಬಾವಾಸಾಹೇಬ ಯಿಂನೊಂದು ||
ಭೀಮರಾಯ ಕೊಪ್ಪಳ ಕಿಲ್ಲೆದಲ್ಲಿ
ಯಿಂನೆರಡು ದಿವಸ ಯಿರಲೆಂದೂ||೨೪||

ರಂಗರಾಯನ ತಾಯಿ ಭೀಮರಾಯ ಸತ್ತ
ಸುದ್ದಿ ಕೇಳಿದಳು |
ಹಾಹಾ ಕಂದನೆಂದು ಮರುಗಿದಳು
ಹಿಂದೆ ಚಕ್ರಭಿಂಹ್ವ ಕೋಟಿಯೊಳು |
ಅಭಿಮಾನ್ಯ ಮಾಡಿದನು ಕೌರುವರೊಳು |
ಆ ಪರಿ ಆಯಿತು ಕೊಪ್ಪಳದೋಳು |
ಪುಂಡರೀಕ ವರನಯನ ಮುನಿದ
ಶ್ರೀ ಭಂಡಿರು ನನೆದಳೂ||೨೫||

*ಧಾಟಿ

ಕವಿ : ಪುಂಡರೀಕ
ಕೃತಿ : ಪ್ಲೀಟರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಲಾವಣಿಗಳು