ಮಹಾಭಾರತ ಪೌಲೋಮ : ಆಸ್ತೀಕಪರ್ವ – ಸಂಧಿ ೫ (21-40)

[1]ಕೃತ[2] ಸಾಧುಹೃದಯಾ
ನಂದನನು ರಿಪುಕುಲಭಯಂಕರ [3]ಮೂರ್ತಿಯುರವಣಿಸಿ[4]         ೨೧

ರೂಢಿಗರಿದಾಯ್ತಮರರಿಗೆ ನೆರೆ
ಗಾಢವಿಕ್ರಮನಾರುಭಟೆಗಳ
ವೇಢೆಯನು ನೋಡಿದನು ತೊಳಗುವ ಲೋಕಪಾಲಕರ
ಗಾಢವಾಯ್ತಿನ್ನೇನು ನಿಮ್ಮ[5]ಡಿ[6] ರೂಢಿಯಿದು ತೆಗೆ ಮತ್ತೆ[7]ಹಸ್ತ್ಯಾ[8] ರೂಢನೀನಾರೆನುತ ಬಂದನು ಸುರಪತಿಯ ಹೊರೆಗೆ   ೨೨

ಕಂಡನೀತನನಾತನೇನೈ
ಚಂಡವಿಕ್ರಮ ಬಂದೆ ಸುಧೆಯನು
ಕೊಂಡುಹೋಹಭಿಲಾಷೆಯಲಿ ಕೈಯೆಡೆಯಲಿರಿಸಿದೆಲಾ
ಪುಂಡರೀಕಾಸನನ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ
ಗಂಡುಗಲಿ ನೀನೊಬ್ಬನೊಡೆಯನೆ
ಕೊಂಡು[9]ಹೋಹಡೆ ನೀ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು ನಿಲ್ಲೆಂದ[10]   ೨೩

*ನೋಡುವರೆ ನೀನಾರು ತನ್ನಯ
ಗಾಢವಿಕ್ರಮತನವನತ್ತಲು
ನೋಡು ಹಿಮರಿಗಿಪಾರ್ಶ್ವದಲಿ ಕೊಂಬೆಯನು ಹೆಮ್ಮರನ
ದಾಡೆಯನು ಗಜಕಚ್ಛಪನ ಬೆ
ನ್ನೋಡನೀಕ್ಷಿಸು ಕಾದಲಾಪಡೆ
ಹೂಡು ಬಾಣವನಭಿಮುಖಕೆ ನಿಲ್ಲೆಂದನಾ ವಿಹಗ       ೨೪

ನಿಂದೆನಿದಕೊಳ್ಳೆನುತ ಬಾಣದ
ವೃಂದವನು ಸೈಗರೆದನಂದು ಪು
ರಂದರನು ಪೂರಾಯ ಕೋಪಾಟೋಪದಲಿ [11]ಜಡಿದು[12] ಮುಂದುಗೆಡಿಸಿದ ತನ್ನನಕಟಕ
ಟಿಂದ್ರನಲ್ಲಾ ಎನುತ ಬಹ ಶರ
ವೃಂದವನು ತೂರಿದನು ಪಕ್ಷಪುಟಾಗ್ರದಲಿ ಗರುಡ      ೨೫

[13]ತೂರು ತೂರಿನ್ನೊಮ್ಮೆ ತೂರೆನು[14] ತೇರಿಸಿದ ರೋಷದಲಿ ಕಡು ಕಾ
ಹೇರಿ ಕಂಗಳಲಮರಪತಿ ದಿವ್ಯಾಸ್ತ್ರಸಂತತಿಯ
ತೋರಿದನು ಖಗಪತಿಗೆ ಬಲುಬಿಲು
ಗಾರನಹೆಯೋ ಎನುತ ಗಗನಕೆ
ಹಾರಿಸಿದನನಿತುವನು ಬಾಯಲಿ ಕಚ್ಚಿ ಮುರಿಮುರಿದು  ೨೬

ಫಡ ತೊಲಗು [15]ತೊಲಗ[16]ಸ್ತ್ರಶಸ್ತ್ರದ
ತೊಡಕು[17]ವಲೆತನ[18]ಗೇಕೆ ತೆಗೆಯೆನು
ತಡಸಿ ಪಕ್ಷಾಗ್ರದಲಿ ಬೀಸಾಡಿದನು ಸುರಪತಿಯ
ಕೆಡಹಿ ಪಾಗಾರವನು ಬಾಗಿಲ
ನೊಡೆದು ಹೊಕ್ಕನು ಲೋಕಪಾಲರ
ನೊಡೆದುಳಿದು ಕಲಕಿದ[19]ನು ಕಟಕವನೊಂದೆ ನಿಮಿಷದಲಿ[20]     ೨೭

ಹೊಕ್ಕನೋ ಖಗ[21]ನಧಟ[22]ರನು ಕೈ
ಮಿಕ್ಕನೋ ಕೈಕೊಳ್ಳಿ ಕೈಕೊ
ಳ್ಳೆಕ್ಕಟಿಗನನು [23]ಸೀಳು[24] ಹೊಯ್ ಸಬಳದಲಿ [25]ಹಾಯ್ಕೆ[26]ನುತ
ಕಕ್ಕಡೆಯ ಕಡಿ[27]ತಲೆಯ ಸಬಳದ[28] ಚಕ್ರ ಮುಸಲ ಮುಸುಂಡಿ ಮುದ್ಗರ
ದುಕ್ಕು ಗಿಡಿಗಳ ಗಡಣದಲಿ [29]ಮುಸುಕಿದುದು[30] ಸುರನಿಕರ      ೨೮

ಕೈದುವಿನ ಮಳೆಗಳನು ಪಕ್ಷದ
ಲೈದೆ ಹೊರಬೀಸಿದನು ನಖದಲಿ
ಕೊಯ್ದು ಬೀಸಾಡಿದನು ಗಜರಥತುರಗ[31]ಪತ್ತಿ[32]ಗಳ
ಭೇದಿಸಿದನತಿಬಲರ ತುಂಡದ
ಲೂದಿದನು ಕೆಲಬಲದ ಸುಭಟರ
ಹಾದಿಯನು ಹರಹಿದನು ನೆರಹಿದನಂತಕನ ಪುರಕೆ    ೨೯

ಕೆದರಿದನು ಕೆಂಧೂಳಿಯನು ಪ
ಕ್ಕದಲಿ ಕಾಲಲಿ ಕಾಣಲರಿದಾ
ಕದನ[33]ರಂಗ[34]ವನೆನಲು ಕತ್ತಲೆ ಕೆತ್ತುದಂಬರವ
ಕದನಕಲಿಗಳು ಖಗನೆನುತ ಕಾ
ದಿದರು ತಮ್ಮೊಳಗೊಬ್ಬರೊಬ್ಬರ
ನಧಟರಿರಿ[35]ದರು ಕಾಣದಾ ಖಗಪತಿ ಕಳೇವರವ[36]     ೩೦

ಕಂಡ[37]ನಾ ಕೊಳೂಗುಳವನಂದಾ[38] ಖಂಡಲನು ಹಾ ಹಾ ಮಹಾರಥ
ಮಂಡಲಕೆ ಕೆಂಧೂಳಿ ಕವಿದುದು ಕೆಟ್ಟೆನಾಹವವ
ಕಂಡು ಕಾದುವರಿಲ್ಲ ಕಂಗಳು
ಕೊಂಡ[39]ನೋ ಖಗನಮೃತವನು ಕರೆ[40] ಚಂಡ[41]ಮಾರುತನಾವೆಡೆಂದನು ಮೋಹರವ ನೋಡಿ[42]         ೩೧

ಜೀಯ ಬೆಸಸೇನೆನುತ ಬಂದನು
ವಾಯು ತೆಗೆಸಾ ಕತ್ತಲೆಯ ಪೂ
ರಾಯ [43]ರಾಶಿಯ ಬೇಗ ತೆಗೆಸೆನಲಾಗ ವಹಿಲದಲಿ[44] ಬಾಯ ಮುಚ್ಚದ ಮುನ್ನ ಮೋಹರ
ವಾಯೆನಲು ಧೂಳೀಪಟ[45]ಲವನು[46] ಬೀಯಮಾಡಿದನೆಲ್ಲವನು ಬೀಸಾಡಿ ದೆಸೆದೆಸೆಗೆ        ೩೨

ಮತ್ತೆ ಮೋಹರಿಸಿತ್ತು ಸುರಬಲ
ವೆತ್ತಲಂಬರವೆತ್ತಲಿಳೆದೆಶೆ
ಯೆತ್ತಲುರುಬುವ ವಿಹಗಪತಿ ತಾನೆತ್ತಲೆಂದೆನಲು
ಮುತ್ತಿ ಮುಸುಕಿದರಸ್ತ್ರಶಸ್ತ್ರವ
ಮತ್ತೆದರು ಮೈನೆರೆಯದೆನೆ ಮೊಳ
ಗುತ್ತ ಮೇಘವ್ರಾತ ಗಿರಿಯನು ಮುಸುಕುವಂದದಲಿ     ೩೩

[47]ಹಾ[48]ರಿಸಿದ[49]ಸ್ತ್ರನನಿತ[50]ಶಸ್ತ್ರವ
ನೇರಿಸಿದನಂಬರಕೆ ಧರಣಿಗೆ
ಮಾರಿದನು [51]ಪಕ್ಷಂಗಳೆರಡನು ತೂರಿ ಖಗರಾಜ[52] ತೂರಿದನು ವಿಕ್ರಮದ ಕಡುಹನು
ಬೀರಿದನು ಭಯ[53]ರಸದ[54]ಲಹರಿಯ
ನೇರಿಸಿದನಂತಕಗೆ ಬಿಸಿರಕುತದ ಮಹೋದನವ       ೩೪

ಒಡ್ಡಿ ಹರಿಗೆಯಲಿರಿಕಠಾರಿಯ
ಲಡ್ಡವಿಸಿ ಹೊಯ್ ಶೂಲದಿಂದಿಡು[55]ದೊಡ್ಡಿಯಲಿ ಹುಗಿಸಸಮನನು ಚಕ್ರದಲಿ ಕಡಿಯೆನುತ[56] ಗಡ್ಡವನು ಗಂಟಿಕ್ಕಿ ಕವಚ[57]ದ
ದೊಡ್ಡ[58]ದೇಹದಲಮರದಿಗಧಿಪ
ರಡ್ಡವಿಸಿದರು [59]ಹೋ ಹೊ ನಿಲುನಿಲ್ಲೆನುತ[60] ಖಗಪತಿಯ        ೩೫

ಬಂದಿರೈ ಲೇಸಾಯ್ತು ತಪ್ಪೇ
ನೆಂದೆನುತ ಮೋಹರವನೊಡೆತುಳಿ
ದೊಂದುಗಲಸಿದನೊರಸಿ[61]ದನು ಪಕ್ಷದಲಿ[62] ಕೈದುಗಳ
ಮುಂದುವರಿವಾ [63]ಲೋಕಪಾಲರ[64] ನೊಂದೆರಡು ಮೂರೈದು ನಾಲ್ಕಾ
ರೆಂದು [65]ನಖಮುಖಗಳಲಿ ಕೊಂದೀಡಾಡಿದನು ಧರೆಗೆ[66]         ೩೬

ಕೆರೆಯ ಹೊಕ್ಕಿಭದಂತೆ ಹಳುವವ
ಬರಸಿಡಿಲು [67]ಬಗಿ[68]ದಂತೆ ಕಡುಗುವ
ಕುಡಿಯ ಹಿಂಡನು ಹೊಕ್ಕ ಹೆಬ್ಬುಲಿಯಂತೆ ಸುರಬಲವ
ಮುರಿದನೆತ್ತಿದನೊತ್ತಿದನು ಮು
ಕ್ಕುರುಕಿ ಮೊಗೆದನು ಮೋದಿದನು ಹೊ
ಕ್ಕಿರಿದ [69]ನೊರಸಿದನರೆದನುದ್ದದನಹಿಕುಲಾರಾತಿ[70]

ಕಡಲು ಹರಿದುದು ಗೈರಿಕದ ಗಿರಿ
ಯೊಡೆದು ಹರಿವಂದದಲಿ ರಕುತದ[71]ಕಡುಹು[72] ದುಸ್ತರವಾಯ್ತು ಕರಿರಥತುರಗಸಂತತಿಗೆ
ಕೆಡೆದುವಿಭಘಟೆ ನೆಗ್ಗಿದುವು ರಥ
ವೊಡಲನುಳಿದುವು ತುರಗ ಕಾಲಾ
ಳೆಡೆಗುಣವ[73]ನೊಡ್ಡಿತ್ತು[74] ಕಾಲನ ಪುರಕೆ ಕಡಿವಡೆದು   ೩೮

ಓಡಿದರು ಗಂಧರ್ವ ಸಾಧ್ಯರು
ಕೊಡೆ ಮೂಡಣದೆಸೆಗೆ ರುದ್ರರು
ಬೇಡಿದರು ವಸುಗಳು ಸಹಿತ ದಕ್ಷಿಣದಿಶಾವರವ
ನೋಡಲರಿಯದ [75]ಸುತರು[76]ಪಡುವಣ
ಕಾಡಹೊಕ್ಕರು ಬಡಗ ದೆಸೆಯಲಿ
ಬೀಡಬಿಡಿಸಿದರಶ್ವಿನೀದೇವರುಗಳಳವಳಿದು   ೩೯

ಅನಲನಡಗಿದನಂತಕನು ಕಾ
ನನವ ಹೊಕ್ಕನು ನಿರುತಿ ವರುಣರು
ಮನೆ[77]ಗೆ ಬಾ ನೀನೆಂದ[78]ರನಿಲಕುಬೇರಶಂಕರರು
ತನುವ ಮರೆದರು ಮಿಕ್ಕವರ ಮಾ
ತೆನಗೆ ಬಾರದು ಹೇಳುವಡೆ ವಾ
ಹನವನಿಳಿ[79]ದರು ನಿನಗೆ ನಾವೇ[80] ಲೆಂಕರೆಂದೆನುತ   ೪೦

[1] ನತ (ವಿ), ನುತ (ಭ)

[2] ನತ (ವಿ), ನುತ (ಭ)

[3] ಮುರಿದನುರವಣೆಯ || (ಪ)

[4] ಮುರಿದನುರವಣೆಯ || (ಪ)

[5] ನಿ (ವಿ)

[6] ನಿ (ವಿ)

[7] ಹಾಸ್ಯಾ (ವಿ, ಪ)

[8] ಹಾಸ್ಯಾ (ವಿ, ಪ)

[9] ಹೋಹಾಪಡೆ ನಿರಕ್ಷಿಪೆನೆಂದನಮರೇಂದ್ರ || (ಭ)

[10] ಹೋಹಾಪಡೆ ನಿರಕ್ಷಿಪೆನೆಂದನಮರೇಂದ್ರ || (ಭ)

*ಈ ಪದ್ಯವು ’ಭ’ ಪ್ರತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಿದ್ದು ಮುಂದಿನ ಪದ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂವಾದಿಯೆನಿಸುವ ಮಾತುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದುದಾಗಿದೆ.

[11] ಜರಿದು (ಪ)

[12] ಜರಿದು (ಪ)

[13] ಜರಿದು (ಪ)

[14] ಜರಿದು (ಪ)

[15] ನಿನಗ (ವಿ, ಭ)

[16] ನಿನಗ (ವಿ, ಭ)

[17] ಸಾರ್ನಿನ (ವಿ, ಮು)

[18] ಸಾರ್ನಿನ (ವಿ, ಮು)

[19] ನದೊಂದೇ ನಿಮಿಷ ಮಾತ್ರದಲಿ (ವಿ, ಮು)

[20] ನದೊಂದೇ ನಿಮಿಷ ಮಾತ್ರದಲಿ (ವಿ, ಮು)

[21] ನೆಲ್ಲ (ಪ)

[22] ನೆಲ್ಲ (ಪ)

[23] ಬೀಳ (ವಿ)

[24] ಬೀಳ (ವಿ)

[25] ಹಯ್ಕೆ (ವಿ, ಮು)

[26] ಹಯ್ಕೆ (ವಿ, ಮು)

[27] ಹೊಯ್ ಹೊಯ್ದು (ಪ)

[28] ಹೊಯ್ ಹೊಯ್ದು (ಪ)

[29] ಹೊಯ್ ಹೊಯ್ದು (ಪ)

[30] ಹೊಯ್ ಹೊಯ್ದು (ಪ)

[31] ಪಂಕ್ತಿ (ಮು)

[32] ಪಂಕ್ತಿ (ಮು)

[33] ದಂಗ (ವಿ, ಪ, ಮು)

[34] ದಂಗ (ವಿ, ಪ, ಮು)

[35] ದಾಡಿದರು ಕಾಣದೆ ಖಗಪತಿಯ ಕರವ || (ಪ)

[36] ದಾಡಿದರು ಕಾಣದೆ ಖಗಪತಿಯ ಕರವ || (ಪ)

[37] ನದನಾ ಕೊಳುಗುಳವನಾ | (ಭ)

[38] ನದನಾ ಕೊಳುಗುಳವನಾ | (ಭ)

[39] ನೊಯ್ಯುತ್ತಿರಲು ಅಮೃತವ (ಪ)

[40] ನೊಯ್ಯುತ್ತಿರಲು ಅಮೃತವ (ಪ)

[41] ಮರುತನ ವೇಗವೆಂದನು ಖಗಪತಿಯ ರಭಸ || (ಪ)

[42] ಮರುತನ ವೇಗವೆಂದನು ಖಗಪತಿಯ ರಭಸ || (ಪ)

[43] ವಾದೀ ರಜದ ರಾಸಿಯ ಬೇಗ ಮಾಡೆನಲು (ವಿ), ದಲಿ ಭೂರಜದ ರಾಶಿಯ ಬೇಗ ಮಾಡೆನಲು (ಪ)

[44] ವಾದೀ ರಜದ ರಾಸಿಯ ಬೇಗ ಮಾಡೆನಲು (ವಿ), ದಲಿ ಭೂರಜದ ರಾಶಿಯ ಬೇಗ ಮಾಡೆನಲು (ಪ)

[45] ವ ನೆರೆ (ಪ)

[46] ವ ನೆರೆ (ಪ)

[47] ಹೇ(ಪ)

[48] ಹೇ(ಪ)

[49] ನಹಿತಾ (ಪ)

[50] ನಹಿತಾ (ಪ)

[51] ರಿಪು ಬಲವ ಕೆದರಿದನೆರಡು ಪಕ್ಕದಲಿ | (ಪ), ತರಿದನು ಮಿಗೆ ತನ್ನೆರಡು ಪಕ್ಷದಲಿ | (ವಿ)

[52] ರಿಪು ಬಲವ ಕೆದರಿದನೆರಡು ಪಕ್ಕದಲಿ | (ಪ), ತರಿದನು ಮಿಗೆ ತನ್ನೆರಡು ಪಕ್ಷದಲಿ | (ವಿ)

[53] ರಭಸ (ಪ)

[54] ರಭಸ (ಪ)

[55] ವೊಡ್ಡಿಯಲಿ ವಧಿಸಧಮನನು ಚಕ್ರದಲಿ ಕಡಿಯೆನುತ || (ವಿ), ವೊಡ್ಡಿ ಹಾಯಲಿ ವಧಿಸವನ ಚಕ್ರದಲಿ ಪಿಡಿಯೆಂದ || (ಭ)

[56] ವೊಡ್ಡಿಯಲಿ ವಧಿಸಧಮನನು ಚಕ್ರದಲಿ ಕಡಿಯೆನುತ || (ವಿ), ವೊಡ್ಡಿ ಹಾಯಲಿ ವಧಿಸವನ ಚಕ್ರದಲಿ ಪಿಡಿಯೆಂದ || (ಭ)

[57] ವ | ನೊಡ್ಡಿ (ವಿ)

[58] ವ | ನೊಡ್ಡಿ (ವಿ)

[59] ಹೊಯ್ಲ ನೀ ಬಲ್ಲೆನುತ (ಪ).

[60] ಹೊಯ್ಲ ನೀ ಬಲ್ಲೆನುತ (ಪ).

[61] ಪಕ್ಕದಲಿರದೆ (ಪ)

[62] ಪಕ್ಕದಲಿರದೆ (ಪ)

[63] ದೆಶೆಯ ಪತಿಗಳ (ವಿ, ಮು)

[64] ದೆಶೆಯ ಪತಿಗಳ (ವಿ, ಮು)

[65] ನಖದಲಿ ಕೊಂದು ಬೀಸಾಡಿದನು ದೆಶೆದೆಶೆಗೆ || (ಭ), ನಖಮುಖಗಳನು ತೋಡೀಡಾಡಿದನು ದೆಸೆಗೆ || (ಪ)

[66] ನಖದಲಿ ಕೊಂದು ಬೀಸಾಡಿದನು ದೆಶೆದೆಶೆಗೆ || (ಭ), ನಖಮುಖಗಳನು ತೋಡೀಡಾಡಿದನು ದೆಸೆಗೆ || (ಪ)

[67] ಚಿಗಿ (ಪ)

[68] ಚಿಗಿ (ಪ)

[69] ನರಸಿದ ನರೆದನದ್ದಿದನಹಿತಕುಲರಾಶಿ || (ವಿ), ನದ್ದದನುದ್ದಿದನು ಅಹಿತರ ಕುಲವನೆಲ್ಲ || (ಪ್ರ)

[70] ನರಸಿದ ನರೆದನದ್ದಿದನಹಿತಕುಲರಾಶಿ || (ವಿ), ನದ್ದದನುದ್ದಿದನು ಅಹಿತರ ಕುಲವನೆಲ್ಲ || (ಪ್ರ)

[71] ಮಡು ಸು (ವಿ, ಮು)

[72] ಮಡು ಸು (ವಿ, ಮು)

[73] ನೋಡಿತ್ತು (ವಿ, ಮು)

[74] ನೋಡಿತ್ತು (ವಿ, ಮು)

[75] ಸುರರು (ಪ)

[76] ಸುರರು (ಪ)

[77] ಯ ಬಾಗಿಲನೊದೆದ (ಪ)

[78] ಯ ಬಾಗಿಲನೊದೆದ (ಪ)

[79] ದಾಯುಧವನುಳಿದರು (ಭ), ದುದು ಬಿಕ್ಕಬಿನುಗರು (ಪ)

[80] ದಾಯುಧವನುಳಿದರು (ಭ), ದುದು ಬಿಕ್ಕಬಿನುಗರು (ಪ)