ಸೋಮನಾಥ ಕವಿ ವಿರಚಿತ ಅಕ್ರೂರ ಚರಿತ್ರೆ :ನಾಲ್ಕನೆಯ ಸಂಧಿ1-26

ಪದನು :
ಏಳಿ ತಡವೇ^೨[3]ಕೆನು^೨[4]ತ^೩[5]ಖಿಳ^೩[6]ಗೋ
ಪಾಲರೆಲ್ಲರ ^೪[7]ಕರೆದು ಘೃತಮಧು^೪[8]
ಹಾಲು ^೫[9]ಮೊಸರೇನುಳ್ಳ ಪಣ್ಭಲ ಸಹಿತ ಬಹುದೆಂದು^೫[10]
ಹೇಳುತಿರಲಕ್ರೂರನಾಗಳೆ
ಮೇಳವಿಸಿದನು ರಥವನಾ ವನ
ಮಾಲಿ ಬಲರುತ್ಸಾಹ ಮಿಗೆ ಸಿಂಗರಿಸಿದರು ತನುವ                                                      ೧

ಪರಿಮಳೋದಕದಿಂದ ತೊಳೆದರು
ಚರಣ ವದನವ^೬[11]ನಸಿತ^೬[12] ಪೀತಾಂ
ಬರವನುಟ್ಟರು ^೭[13]ಪೂಸಿ^೭[14]ದರು ಶ್ರೀಗಂಧಕಸ್ತುರಿಯ
ಅರುಣಮಯ ಗುಂಜಗಳ ^೮[15]ಮುಕ್ತಾ^೮[16]
ಭರಣವನು ತೊಟ್ಟೆಸೆವ ^೯[17]ಮಲ್ಲಿಗೆ^೯[18]
ಬಿರುಮುಗುಳ ತುರುಬಿದರು ರಾಮಮುಕುಂದರೊಲವಿನಲಿ                                            ೨

ಕರಿಮುಖನ ಸತ್ಕರಿಸಿ ನಿಂದರು
ಹರಿ ಹಲಾಯುಧರವರ ಗಡಣದ
ತರುಣ ಗೋವಳರೆಸೆದ^೧೦[19]ರವರು ನಿಜ ಸ್ವರೂಪದಲಿ^೧೦[20]
ಹಿರಿಯರಹ ನಂದಾದ್ಯಖಿಳ ಗೋ
ಪರು ಸವಿಸ್ತರದಿಂದ ಗವ್ಯೋ
ತ್ಕರದ ಕಂಬಿಯ ಮಂದಿ ಸಹಿತೈತಂದರೊಗ್ಗಿನಲಿ                                                        ೩

ಹರಿಬಲರು ಬಂದಾ ಯಶೋದೆಯ
ಚರಣದಲಿ ಮೈಯಿಕ್ಕಿ ನರರಿಗೆ
ಪರಮ ಧರ್ಮವಿದೆಂಬುದನು ತೋರಿಸುವ ^೧[21]ಮಾರ್ಗದಲಿ^೧[22]
ಕರುಣವಚನದಲಂಜಿ ಮಧುರೆಗೆ
ತೆರಳಲೇನಾವಮ್ಮ ಎನೆ ಕಾ
ತರಿಸಿ ಗದ್ಗದ ಕಂಠದಲಿ ಮರುಗಿದಳು ಲಲಿತಾಂಗಿ                                                       ೪

ಮಗನೆ ನಾನೆಂತಗಲಿ ಬದುಕುವೆ
ನಗೆಗೆಡೆಯ ಮಾಡಿದೆಯಲಾ! ನಂ
ಬುಗೆಯ ಕೆಡಿಸಿದೆ ಮುಪ್ಪಿನವಳಿನ್ನಾರ ಸೇರುವೆನು?
ಮೊಗವನೀಕ್ಷಿಸಿ ಸಕಲ ದುಃಖವ
ಬಗೆಯದಿದ್ದೆನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಹುದು
^೨[23]ಸುಗುಣ^೨[24]ವಲ್ಲೆಂ^೩[25]ದಳಲಿ^೩[26] ತುಂಬಿದ^೪[27]ಳಬಲೆ^೪[28] ಕಂಬನಿಯ                                                          ೫

ನೋಡಿ ಹಿಗ್ಗುವೆನಡಿಗಗೆ ಕೊಂ
ಡಾಡಿ ಹಾರೈಸುವೆನಕಟ ಮುಂ
ಡಾಡಿ ದಣಿಯೆನು ಬಹಳ ತಡೆದರೆ ಹಲವ ಹಂಬಲಿಸಿ
ಬಾಡುವೆನು ಬಂದಪ್ಪಿದಡೆ ಮೊಗ
ನೋಡಿ ಪುಳಿಕಿತೆಯಹೆನು ಪಾಪಿಯ
ಮಾಡಿ ವಿಧಿಯಗಲಿಸಿತೆ ^೫[29]ನ^೫[30]ಮ್ಮನೆನುತ್ತ ಹಲುಬಿದಳು                                                         ೬

ತಾಯೆ ಶೋಕಿಸಬೇಡ ವಿವಿಧೋ
ಪಾಯದಲಿ ಬಂದಲ್ಲದಿರೆ ನಾ
ನೀಯವಸ್ಥೆಯ ಕಂಡು ನಿಲುವೆನೆ ಕಂಸನಗರಿಯಲಿ
ನೋಯದಿರಿ ಚಿತ್ತದಲೆನುತ ಕಮ
ಳಾಯತಾಂಬಕ^೬[31]ನಾ^೬[32] ಯಶೋದೆಯ
ಕಾಯವನು ತಕ್ಕೈಸಿ ಚರಣಕ್ಕೆರಗೆ ಹರಸಿದಳು                                                            ೭

ಅಸುರ ನಿಮಗುಪಹತಿಗಳನು ಚಿಂ
ತಿಸದಿರಲಿ ನೀವ್ ವಿಜಯರಾಗಿ^೧[33]ಯೆ^೧[34]
ವಸುಮತಿ^೨[35]ಗೆ ಪತಿಯಾಗಿ ರಿಪುಗಳ ಸೀಳಿ ಸಮರದಲಿ
ಹಸುಳೆಗಳು ನೀವ್ ಕಂಸನತಿ ಸಾ-
ಹಸಿ^೩[36] ಗನಿರದಿರಿ ಬೇಗ ಬಹುದೆಂ
ದೊಸೆದು ಹರಸಿದಳಪ್ಪಿ ಮುಂಡಾಡಿದಳು ^೪[37]ಹರುಷದಲಿ^೪[38]                                                      ೮

ತುರುಗಳನು ^೫[39]ಬೀಳ್ಕೊಂಡು^೫[40] ನೇಹದ
ಕರುಗಳನು ^೬[41]ಬೋಳಯಿಸಿ^೬[42] ಘೋಷದ
ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಕೈ ಮುಗಿದು ದಧಿ-ದೂರ್ವಾಕ್ಷತೆಯ ಧರಿಸಿ
ಪರಿಪರಿಯ ವಿವಿಧಾರತಿಯ^೭[43]ನವ-
ಧರಿಸಿ^೭[44] ಕೈ^೮[45]ಕೊಂಡ^೮[46] ಸುರ-ಮಂತ್ರಿಯ
ಹೊರೆಗೆ ^೯[47]ಬಂದೇರಿದರು ಹರಿಬಲರುಗಳು^೯[48] ಮಣಿರಥವ                                                        ೯

ಕೊಳಲದನಿ ತಂಬಟದ ರವ ಗೋ-
ವಳರ^೧೦[49] ಕಲಕಲ ಬೊಬ್ಬೆ ರಭಸದ
ಕೊಳುಗುಳದ ಕಹಳೆಗಳನಕ್ರೂರನ ಜಯಧ್ವನಿಯ^೧೦[50]
ಬಲ-ಮುಕುಂದರ ^೧೧[51]ತೊಡಕು^೧೧[52] ಬೇಡೆಂ-
ದುಲಿವ ^೧೨[53]ಗೋಪರ^೧೨[54] ನಾದ^೧೩[55]ವಾ^೧೩[56]ದಿಗು
ವಳಯ^೧೪[57]ದಲಿ^೧೪[58] ತುಂಬಿದುದು ಹರುಷಿತನಾದನ ^೧೫[59]ಕ್ರೂರ^೧೫[60]                                            ೧೦

ಆ ಸಮಯದಲಿ ಗೋಕುಲದ ಸುವಿ-
ಲಾಸಿನಿಯರಕ್ರೂರಮಾಡಿದ
ವೈಸಿಕವಿದೇನೆಂದು ಮನದಲಿ ನೊಂದು ತವಕದಲಿ
ಓಸರಿಸಿದುಡುಗೆಗಳ ಕೆದರಿದ
ಕೇಶ^೧[61]ಪಾಶದ^೧[62] ಕಂದಿದಾಸ್ಯದ
ಸೂಸಿದಂತಃಕರಣದವರೈತಂದರೊಗ್ಗಿನಲಿ                                                                 ೧೧

^*[63]ಮಲ್ಲಿಗೆಯ ಮಾ^೨[64]ಧ^೨[65]ವಿಯ ಜಾಜಿಯ
ಮೊಲ್ಲೆಗಳ ಮಂಟಪದಲೆಮ್ಮಯ
ಲಲ್ಲೆನುಡಿಗಳ ^೩[66]ಸವಿಸಿದಾತನನಗಲಿ^೩[67] ಬದುಕುವೆವೆ?
ಎಲ್ಲಿ ಹರಿಯಿಹನಲ್ಲಿಯೇ ಸುಖ
^೪[68]ವಲ್ಲಿ^೪[69] ಕಾಮನ ^೫[70]ಬಗೆಯ^೫[71] ಬಾಣದ
^೬[72]ಪುಲ್ಲಣಾಭನೆ ಮೊರೆಯೆನುತಲೈದಿದರು ಬಾಲೆಯರು^೬[73]                                           ೧೨

ಶಶಿಮುಖಿಯರುತ್ಪಲದಳಾಕ್ಷಿಯ
ರೆಸೆವ ಬಿಂಬಾಧರೆಯರುಜ್ವಲ
ದಶನೆಯರು ಗುರುಕುಚೆಯರಗ್ಗದ ಕಂಬುಕಂಠೆಯರು
ಅಸಿಯ ನಡುವಿನ ನೀರೆಯರು ಲಂ-
ಬಿಸುವ ಕಬ^೭[74]ರಿಯ ಚದುರೆಯರು ಹೊಸ^೭[75]
ನಸುನಗೆಯ ಕಲಹಂಸಗಮನೆಯರೈದಿ ^೮[76]ತಚ್ಯತನ^೮[77]                                                            ೧೩

^*[78]!ಕಳಶಕುಚ ನಡುನಡುಗೆ ಮೇಲುದು
ತೊಲಗೆ ನಡೆ ದಡದಡಿಸೆ ನೇವುರ
ವುಲಿಯೆ ನೊಸಲಿನ ತಿಲಕ ನಸು ಬೆಮರೇರೆ ತವಕದಲಿ
ಸೆಳೆನಡುವು ಸಲೆ ಬಳುಕೆ ಮತಿ ಸಂ-
ಚಳಿಸೆ ದುಗುಡದ ಭಾರದಲಿ ಗೋ-
ಕುಲದ ಸತಿಯರು ಬಂದರಾಗಚ್ಯುತನ ಸಮ್ಮುಖಕೆ                                                      ೧೪

^*೨[79]ಅಂಗಜನ ಮಸೆದಲಗ ಪೋಲ್ವ ರ-
ಥಾಂಗ ಮಿಥುನಸ್ತನೆಯರತನುವಿ-
ನಂಗನೆಯನಳುಕಿಸುವ ಗುರುಜಘನೆಯರು ಮನ್ಮಥನ
ಸಂಗರದೊಳೋಡಿಸುವ ಕಲ್ಪ ಲ
ತಾಂಗಿಯರು ಮದನನ ಶರೌಘನಿ
ಷಂಗ ಕಬರೀಭರೆಯರೈದಿದರಾ ಜನಾರ್ದನನ                                                            ೧೫

^*೩[80]ಬಾಲೆಯರು ^೧[81]ಯೌವನೆಯರಂಗಜ^೧[82]
ಕೇಳಿಯಲಿ ಕೋವಿದೆಯರಿಚ್ಛೆಯ
ಪಾಲಿಸುವ ಬಾಲಿಕೆಯರೊಗ್ಗಿಸಿ ಮುನಿವ ಚದುರೆಯರು
ಆಳಿ^೨[83]ಗೊಂಡಗ್ಗಿಸುವ^೨[84] ಜಾಣಿನ
ಮೇಳದುದ್ದಂಡೆಯರು ಜೊತ್ತಿನ
ಸೂಳು ಪಾಳಿಯೊಳಂಗನೆಯ^೩[85] ರೈದಿತು ಜಗತ್ಪತಿಯ^೩[86]                                            ೧೬

^*೧[87]ಮೊಲೆಯಲುಗೆ ಮುಡಿಸಡಿಲೆ ಕೊನೆ ಮುಡಿ
ಬಳಲೆ ಮಣಿಮೇಖಲೆಯ ಕಿಂಕಿಣಿ
ಕಳಲೆ ಸುಳಿಗುರುಳಳುರೆ ಮುಖದಲಿ ಬೆಮರ ಬಿಂದುಗಳು
ಹೊಳೆಯ ಹೃದಯದೊಳಸಮಶರಶಿಖಿ
ಬಳೆದು ತಳವೆಳಗಾಗಿ ಹೊಸ ಗೋ-
ವಳನನಂದರಸುತ್ತ ಬಂದರು ಗೋಪಕಾಂತೆಯರು                                                      ೧೭

^*೨[88]ನೊಸಲ ಬೆಮರಿನ ನಿಮಿರ್ದ ಕುರುಳಿನ
ಮುಸುಳಿಸುವ ಬೆಳುಗಣ್ಣ ಬಸವಳಿ
ದುಸುರು ಬರತಧರದ ಮಿಡುಂಕುವ ಕಂಬುಕಂಧರದ
ಮಿಸುನಿಗೊಡವೆನಲೆಸೆವ ಕುಚಯುಗ-
ದಸಮಭಾರದಲುಡಿವ ನಡುವಿನ
ಶಶಿಮುಖಿಯರೊ^೧[89]ಗ್ಗಿನಲಿ^೧[90] ಬಳಿವಿಡಿ^೨[91]ದೈದಿ^೨[92]ತಚ್ಯುತನ                                                     ೧೮

ಕರೆವ ಕೆಲಸದ ಬಿಟ್ಟು ^೩[93]ಕಡೆವುದ^೩[94]
ಮರೆದು ಮಕ್ಕಳ ^೪[95]ಬಿಸುಟು^೪[96] ಗಂಡನ
ತೊರೆದು, ಮದನನ ಮದವಿಕಾರದಲಖಿಳ ಗೋಪಿಯರು
ನಿರಿಯನೋಸರಿಸುತ್ತಲಚ್ಯುತ
^೫[97]ನರಿಕೆಯಲಿ^೫[98] ಕಳವಳದ ಕರಣದ
ಲರಸುತೈದಿದರತ್ಯಧಿಕ ವಿರಹಾನುತಾಪದಲಿ                                                             ೧೯

ಥಳಥಳಿಸುವೆಳಮೀನ ಢಾಳವ
ಗೆಲುವ ಕಂಗಳ ಕೋಕಕುಚಯುಗ
ದಳಿ ಕುಟಿಲಕುಂತಳದ ಸುಳಿನಾಭಿಯ ವಳಿತ್ರಯದ
ಜಳಜವದನದ ಕಮಳಸಮಪದ
ತಳದ ವರಕಳಹಂಸಗಮನದ
ಲಲನೆಯರು ಬೆಂಬಿಡದೆ ಬಳಿವಿಡಿ ^೬ದೈದಿತ^೬ಚ್ಯುತನ                                                   ೨೦

ನೋಡುವರು ಬೆರಗಾಗಿ ಬೆದರುತ
ಕೂಡೆ ಕಲೆಯುತ ಕೃಷ್ಣ ಎನುತುವೆ
ಓಡುವರು ಮುಂದಿರ್ದ ಕಲುಮುಳು^೧[99]ಹರಳನೀ^೧[100]ಕ್ಷಿಸದೆ
ಬಾಡಿ ನಿಲುವರು, ತಳಿತ ಮಾವನು
ಕೂಡೆ ಬಂದಪ್ಪುವರು ಕಾಮನ
^೨[101]ಬೀಡಿದೀ^೨[102] ಮರನೆಂದು ಹರಿದರು ಹರಿದು ದೆಸೆದೆಸೆಗೆ                                                       ೨೧

ನಡೆವ ಭರದಿಂದೆಡಹಿ ಬೀಳುವ
ರೊಡೆದ ವದನವನೊತ್ತಿ ^೩[103]ಕೊಳ್ವರು^೩[104]
ಪಿಡಿಯ ನಡುವಿನ ಜಡಿವ ಕುಚಗಳ ಬಳಲ್ದ ಮುಡಿವಿಡಿದು
ಮಡದಿಯರು ತಮತಮಗೆ ^೪[105]ಬರಿ^೪[106]ಮೊರೆ
^೫[107]ಯಿಡುವ ಜೀವನವನ್ನು ನಿಲಿಸುವ
ಡರಿದೆನುತ^೫[108] ಗೋಪಿಯರು ^೬[109]ಹರಿದರು^೬[110] ಕೃಷ್ಣನಿದ್ಧೆಡೆಗೆ                                                     ೨೨

ಮುತ್ತಿನೋಲೆಯ ಮೂಗುತಿಯ ಮಿಗೆ
ಹತ್ತೆ ಕಟ್ಟಿದ^೭[111]ತರಳ^೭[112] ಮೌಕ್ತಿಕ
ದುತ್ತಮದ ಮಾಣಿಕದ ಮಣಿಗಳ ಸರದ ಹೆರೆನೊಸಲ
ಹತ್ತಿಸಿದ ಬೊಟ್ಟುಗಳ ಶಿರದಲಿ
ತೆತ್ತಿಸಿದ^೮[113]ಶಶಿರವಿ^೮[114]ಯ ಕಿರಣದ
ಮತ್ತ ಗಜಗಮನೆಯರು ^೯[115]ಹರಿದರು^೯[116] ಹರಿದು ಹರಿಯೆಡೆಗೆ                                        ೨೩

ಕಾಲ ಕಡಗದ ಮೇಲೆಯಂದುಗೆ
ಕೀಲಿಸಿದ ಕಡೆಯಗಳ ಮುರಿಗೆಯ
ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟಿದ ಗೆಜ್ಜೆಗಳ ಬೆರಳುಗುರುಪಿಲ್ಲಿಗಳ
ಕಾಲ ಗತಿಗಳ ^೧೦[117]ಕಣ್ಣ^೧೦[118] ಚೆಲುವಿನ
ಬಾಲೆಯರು ^೧೧[119]ಬನ^೧೧[120]ದೊಳಗೆ ಬಂದರು
ಕಾಲ ^೧೨[121]ಶೋಣಿತದೋರಣದೊಳ^೧೨[122] ಬಲೆಯರು ದುಗುಡದಲಿ                                               ೨೪

ಉಟ್ಟ ಸೀರೆಯ ಮರೆದು, ಲಜ್ಜೆಯ
ಬಿಟ್ಟು ^೧[123]ಮನ್ಮಥನುಪಟಳಕೆ^೧[124] ಕಂ-
ಗೆಟ್ಟು ಮನ^೨[125]ದನುಗೆಟ್ಟು ಹೊಟ್ಟೆಯ ಹೊಡೆಯುತೈತಂದು^೨[126]
ಅಟ್ಟಹಾಸದ ಶೋಕದಲಿ ಮರ-
ವಟ್ಟು ಗೋಪಿಯರೆಲ್ಲ ^೩[127]ಕೃಷ್ಣನ^೩[128]
^೪[129]ನಿಟ್ಟಣಿಸಿದರು ದೃಷ್ಟಿಯಲಿ ಬಿಡು^೫[130]ವನಿಯ^೫[131]ತವಕದಲಿ                                                    ೨೫

ತರಳೆಯೊಬ್ಬಳು ಬರಲು ಕಂಡರೆ
ಪುರುಳಿ ಕೋಗಿಲೆ ತುಂಬಿಗಳು ಬಂ-
ದುರವಣಿಸಿ ಮೊರೆದೆರಗೆ ಕೋಪಿಸಿ ನೂಕಿ ನಡೆತರಲು
ಹರಿಣಹರಿಹಂಸೆಗಳು ^೬[132]ಹರಿ ತಂ-
ದರರೆ ಕಂಡಂಜಿದಳು ಕರೆದಳು^೬[133]
ಹರಿಯೆ ಹರಿ ನಾನಾ ಹರಿಯೆ ನೋಡೆಂದು ತೋರಿದಳು                                               ೨೬