ಸೋಮನಾಥ ಕವಿ ವಿರಚಿತ ಅಕ್ರೂರ ಚರಿತ್ರೆ :ಒಂಬತ್ತನೆಯ ಸಂಧಿ1-30

[1]ಳಿದನಸುರನ
ಲಲನೆಯರವೊಲು ಮರುಗಿದುವು ಪಂಕಜರಥಾಂಗಚಯ
ಬಳಿಕ ಯದುಕುಲ ಸಹಿತ ಕೃಷ್ಣನ
ಬಳಿಗೆ ಬಂದಕ್ರೂರನಕ್ಷೆಯ
ಜಲವ ಮಿಡಿಯುತ ಕಾಣಿಕೆಯನಿತ್ತೆರಗಿ ನಿಂದಿರ್ದ                                                        ೧

ಮುಗಿದ ಕೈ ದಿಟ್ಟಿಸುವ ಲೋಚನ
ಮ^೨[2]ಗುಳದಂಘ್ರಿಗಳಂತರಂಗದ
ಬಗೆಯನ ^೩[3]ರುಹು^೩[4]ವ ರೋಮಪುಳಕ ಮೃದೂಕ್ತಿರಚನೆಯಲಿ
ಸೊಗಸ ಸೂಸುವ ಮಾತು ಚಿತ್ತವ
ತೆಗೆವ ದೈನ್ಯ ಮನೋತ್ಸವದ ನಂ
ಬುಗೆಯ ಬಿಂಕದಲಚ್ಯುತನ ಮುಂದಿದ್ದನಕ್ರೂರ                                                            ೨

ದೇವ ನಗುತಕ್ರೂರ ದೇವನ
ಭಾವ ಶುದ್ಧಿಯ^೪[5]ನರಿದು^೪[6] ನಸುನಗು
ತೋವಿ ಕೈವಿಡಿ^೫[7]ದೆತ್ತಿ^೫[8] ಬಾಯೆಂದಾದರಿಸಿ ಕರೆದು
ಮಾವನಿರವೆಂತೆನಲು ಜೀಯೆನು
ತಾ ವಿಗಡಯದುಮಂತ್ರಿ ಕಂಸನ
ಸಾವು ಹೊಸಪರಿಯೆನುತ ಕೊಂಡಾಡಿದನು ಮುರಹರನ                                              ೩

ಇಳೆಯನೀ^೧[9]ರಡಿ ಮಾಡಿ ಗಗನಕೆ
ಬೆಳೆದ ಮಹಿಮನ ಮುಂದೆ ಕೊಂಬು^೨[10]ದೆ
ಖಳನ ಗರ್ವವಿಕಾರವೆಲೆ ಮುರಮಥನ ಚಿತ್ತೈಸು
ಹುಲುಮನುಜ ^೩[11]ರಾವ್^೩[12] ನಮ್ಮ ಮನದು
ಮ್ಯಳಿಕೆಗಾರದೆ ಮುನ್ನ ನಿಮ್ಮಡಿ
ಗಳಿಗೆ ಪೇಳ್ವಪರಾಧವನು ನೀವ್ ಮರೆಯಬೇಕೆಂದ                                                     ೪

ಸಾಕು ಸಾಕುಪಚರಿಸಬೇಡಿ
ನ್ನೇಕೆ ಬಿಡು ಕರೆಸುಗ್ರಸೇನನ
ಜೋಕೆ ತಪ್ಪದೆ ನಡಸು ಪಾಲಿಸು ನಾಡು ಬೀಡುಗಳ
ಆಕೆವಾಳ ಚಮೂ ^೪[13]ಪತಿಯೆ ನಿನ^೪[14]
ಗೇಕೆ ಚಿಂತೆ ಮದೀಯ ಕರುಣಾ
^೫[15]ನೇಕವಹ^೫[16] ನೆಮ್ಮುಗೆಯಲಿಹುದೆಂದಸುರರಿಪು ನುಡಿದ                                                         ೫

ಹರಿ ನಿರೂಪಿಸಿದಂತೆ ಬಂಧನ
ದರಸುಗಳ ಸೆರೆಬಿ^೬[17]ಟ್ಟು ಪುರಜನ
ಪರಿಜನವ ಸಂತಯಿಸಿ ಕಂಸಾಸುರನ ಸಂಸ್ಕರಿಸಿ
ಹಿರಿಯ ಮಗನ ವಿಯೋಗದುಃಖದ
ಶರನಿಧಿಯೊಳಿದ್ದುಗ್ರಸೇನನ
ಕರೆಸಿ ಕೃಷ್ಣನ ಕಾಣಿಸಿದನಕ್ರೂರನುಚಿತದಲಿ                                                                ೬

ಮುರಮಥನನಾ ಖಳನ ರಾಜ್ಯದ
ಸಿರಿಯನಾತಂಗಿತ್ತು ಕಂಸನ
ತರುಣಿಯರ ಸಂತಯಿಸಿ ವಿನಿಯೋಗಿಗಳನುಚಿತದಲಿ
ಕರೆಕರೆದು ಬೀಳ್ಕೊಟ್ಟು ಕರುಣಾ
ಭರಣನಾ ಯದುಮಂತ್ರಿ ನೀಲಾಂ
ಬರ ಸಹಿತ ವಸುದೇವನಿಹ ಮಂದಿರಕೆ ನಡೆತಂದ                                                       ೭

ಕರಿಘಟೆಯ ವಿತ^೧[18]ಳಿಸಿದ ಸಿಂಹದ
ಮರಿ ಗುಹೆಗೆ ನಡೆವಂತೆ ಗುಣ್ಪಿನ
^೨[19]ಶರನಿಧಿಯೊಳುದಿಸಿರ್ದುವಡರುವ^೨[20] ತರಣಿಯಂದದಲಿ
ಪರಿಮಳಕೆ ಪವಮಾನ ^೩[21]ಕಮಲಾ^೩[22]
ಕರಕೆ ನಡೆವಂದದಲಿ ದೇವಕಿ
ಯರಸನಿಹ ಮಂದಿರಕೆ ಹರಿ ನಡೆತಂದನೊಲವಿನಲಿ                                                    ೮

ಬಂದನೀ ಪರಿ ಜಗದ ತಂದೆಯ
ತಂದೆ ಪಿತನಿಹ ಮನೆಗೆ ಬಲ ಸಹಿ
ತಂದು ಕೈ ಮುಗಿದೆರಗಿದನು ವಸುದೇವನಂಘ್ರಿಯಲಿ
ಮುಂದುಗಾ^೪[23]ಣದ^೪[24] ಹರುಷದಲಿ^೫[25] ಮನ
^೬[26]ಸಂಧು^೬[27] ಪದ^೭[28] ಯುಗಕೆ^೭[29]ರಗಿ ಬಳಿಕ^೮[30]ಜ
ಯೇಂ^೮[31]ದಿರಾವರ ^೯[32]ನಪ್ಪಿ ^೯[33]ಮುಂಡಾಡಿದನು^೧೦[34] ದೇವಕಿಯ                                                 ೯

ತಾಯೆ ನೀಂ ನಮ್ಮಿಂದ ಬಂಧನ
ದಾಯಸವನನುಭವಿಸಿ ಕಂಸನು
ಪಾಯದಲಿ ನಾವಳಿ^೧೧[35]ವೆವೆಂದು^೧೧[36]ಮ್ಮಳಿಸಿ ಚಿಂತಿಸುತ
ಗಾಯವಡೆದ ಕುರಂಗಿಯಂತೆ ನ
ವಾಯಿಗೆಡದುಳಿದಿರ್ದ ನಮ್ಮನು
ಕಾಯಿದಿರಿಯೆಂದಸುರರಿಪು ದೇವಕಿಯೊಡನೆ ನುಡಿದ                                                  ೧೦

ಮಗನ ಮಾತಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ಹಿಗ್ಗುತ
ದೃಗುಜಲವ ಮಿಡಿದೆತ್ತಿಕೊಂಡೆಲೆ
ಮಗನೆ ಬದುಕಿದಿರೆನುತ ತೂಪಿರಿದೋವಿ ಮೊಲೆಯೂಡಿ
ಹಗೆಗಳಟ್ಟುಳಿಗಂಜದುಳಿದೈ
ಮು^೧೨[37]ಗುದ^೧೨[38] ಎಂದಾಲಿಂಗಿಸುತ ನಗೆ
ಮೊಗವನೀಕ್ಷಿಸುತಿರ್ದಳಾ ದೇವಕಿ ಜಗತ್ಪತಿಯ                                                          ೧೧

ಹಲಧರನ ಬಿಗಿಯಪ್ಪಿ ಕಂಸಗೆ
ಮುಳಿಸ ಕಡ್ಡಿಗೆ ಬಗೆಯದನುಜನ
ನುಳುಹಿಕೊಂಡೈ ಮಗನೆ ಎಂದಾದರಿಸಿ ಹರುಷದಲಿ
ಬಳಿಕ ನಿಜನಂದನನ^೧[39] ಮೂರ್ತಿಯ
ಚೆಲುವಿಕೆಯನೀಕ್ಷಿಸುತ ದೇವಕಿ
ಮುಳುಗಿದಳು ನೆಲೆಗಳಿದ ಹರುಷಾರ್ಣವದ ಮಧ್ಯದಲಿ                                                 ೧೨

ತನಯರಿಬ್ಬರನೆತ್ತಿ ಹೊಗಳುವ
ವನಿತೆಯೊಸಗೆಯ ಕಂಡು^೨[40] ಖಂಡಿತ
ತನಗೆ ಧನ ವಶವರ್ತಿಯಾದವೊಲುಬ್ಬಿ ಪುಳಕಿಸುತ
ವನಧಿ ಚಂದ್ರೋದಯದಲೊಪ್ಪಿಹ
ಮನದ ಸುಮ್ಮಾನದಲಿ ಮಧುಸೂ
ದನನ ಮಹಿಮೆಗೆ ನಮೊ ಎನುತ ವಸುದೇವನಿಂತೆಂದ                                                            ೧೩

ಆದಿ ಪುರುಷನಜೇಂದ್ರವಂದಿತ
ಪಾದನಮ್ಮತಾರ್ಣವಸಚೇತನ
ಭೇದನಗಣಿತಮಹಿಮನೇಕನನೇಕನಪ್ರತಿಮ
ವೇದ^೩[41]ನಿಕರಾ^೩[42]ತೀತ ಶಾಶ್ವತ
ನೀ ಧರೆಯ ಹೊರೆಗಳೆಯಲಾತ್ಮಜ
ನಾದೆ ನಮಗಿನ್ನಾವುದಘಟಿತವೆಂದ ವಸುದೇವ                                                           ೧೪

^೪[43]ಬಾತೆಗೆಟ್ಟುದು^೪[44] ಮನದ ^೫[45]ದುಗುಡವು^೫[46]
ಬೀತುದಪದೆಸೆ ಹಿಂಗಿತಳಿವಿನ
ಕಾತರತೆ^೬[47] ಕಡೆಯಾಯ್ತು ಬಹಳಾಯಾಸ ಬಯಲಾಯ್ತು
ಸೋತುದಧಿಕ ದರಿದ್ರವಲಸಿಕೆ
ಧಾತುಗುಂದಿತು ನಿನ್ನ ನೇಹದ
ಮಾತಕೇಳ್ದಾಕ್ಷಣದೊಳೆಂದನು ಸುತಗೆ ವಸುದೇವ                                                       ೧೫

ಎಂದು ಮಧುರೋಕ್ತಿಯಲಿ ತನ್ನಯ
ನಂದನರ^೧[48] ಬೋಳಯಿಸಿ ಗೋವಳ
ವೃಂದವನು ಸತ್ಕರಿಸಿದನು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಕೈಮುಗಿದು
ನಿಂದ ನಂದನಸುತನ ಮನ್ನಿಸಿ
ನಂದಗೋಪನನಪ್ಪಿ ಹರುಷದ
ಸಂದಣಿಯಲೆಸೆದಿರ್ದನಿತ್ತಲು ಚಂದ್ರನುದಯಿಸಿದ                                                        ೧೬

ಇಳೆಯ ಭಾರವ ^೨[49]ಬಿಡಿಸಿ^೨[50] ಸುರರನು
ಸಲಹಿ ಕಂಸಾಸುರನ ಮಡುಹಿದ
ಬಲ ಮುರಾಂತಕರಂಘ್ರಿದರುಶನ ಘಟಿಸಿತೆನಗೆಂದು
ಖಳನ ಕಾಂತಾಜನದ ನೇ^೩[51]ತ್ರ^೩[52]ದ
ನಳಿನ^೩[53]ಗ^೪[54]ಳ^೪[55] ಮುಗಿಸುತ್ತ ^೫[56]ದೇವಕಿ
ಚೆಲುವ ಮುಖಕುಮದವನು ನಗಿಸಿ ಸಶಾಂತ^೫[57]ನೆಸೆದಿರ್ದ                                           ೧೭

ಆ ನಿಶಾಧಿಪನುದಯ ಸಮಯದಿ
ದಾನವಲ್ಲಭನಮಿತ ಜನ ಸುರ
ಧೇನು ಕೃಷ್ಣನ ಮುಂದೆ ಕೈಮುಗಿದಂಜಿ ತವಕಿಸುತ
ದೀನ ಭಾವದಲಚ್ಯುತನ ಕರು
ಣಾನುಗತವ ನೀರಿಕ್ಷಿಸುತ ಹೃದ
ಯಾನುಕಂಪನದಿಂದ ಬಿನ್ನಹ ಮಾಡಲನುವಾದ                                                          ೧೮

ದೇವ ಬಿನ್ನಹ ನಿಶೆಗೆ ಸಂದುದು
ಜಾವ^೬[58]ವತಿ^೬[59] ಬಳಲಿದರು ಘೋಷದ
ಗೋವಳರು ^೭[60]ಹಸಿದಿರುವರೈ ನಿಮಗದರ^೭[61] ತೊಡಕಿಲ್ಲ
ಮಾವ ಕಂಸನ ಕಥೆ^೮[62]ಯ ದೇವಕಿ
ದೇವಿ ^೯[63]ಕಡೆ^೯[64]ಗೊಡಳಕಟ ಹಸಿದೆವು
ನಾವು ಸೈರಿಸಲರಿಯೆವೆಂದನು ಚಕ್ರಿಗಕ್ರೂರ                                                              ೧೯

ಹರಿಯದಕೆ ನಸುನಗುತ ಸಲುಗೆಯ
ಶರಣನಿಚ್ಛೆಯ ಸಲಿಸಬೇಕೆಂ
ದುರುತರಪ್ರೇಮದಲಿ ತಾಯ್ತಂದೆಗಳನೊಡಗೊಂಡು
ಗರುವಿಕೆಯ ಗಾಢದಲಿ ನೀಲಾಂ
ಬರಸಹಿತ ಗೋವಳರ ಮೇಳದ
ಸಿರಿಯ ಸುಮ್ಮಾನದಲಿ ಬಿಜಯಂಗೈದ^೧[65]ನಸುರಾರಿ^೧[66]                                                            ೨೦

*[67]ಹರಿಯೆ ಜಯ ^೨[68]ಭಾಗವತ^೨[69]ವೃಂದದ
ಸಿರಿಯೆ ಜಯಜಯ ದುರಿತ ಗಜಕೇ
ಸರಿಯೆ ಜಯಜಯ ^೩[70]ಜಯವಸುರಕುಲ^೩[71] ತಿಮಿರಕಾನನದ
ತರಣಿ ಜಯಜಯ ಜಯವು^೪[72] ಎಂದ
ಬ್ಬರಿಸಿ ಹೊಗಳುತ ತನ್ನ ನಿಳಯದ
ಸರಿಸವಿಡಿದಚ್ಯುತನನೊಡಗೊಂಡೊಯ್ದ ನಕ್ರೂರ                                                        ೨೧

ಮುರಮಥನ^೫[73]ಗಕ್ಕರಿ^೫[74]ಸಿ ನಮಿಸುವ
ಪುರಜನವನೀಕ್ಷಿಸುತ ಭೂಸುರ
ರರಸಿಯರ ರತುನಾರತಿಯ ಕೈಕೊಳುತ ಯಾದವರ
ಪರಿಕರವನುಚಿತೋಕ್ತಿಯಲಿ ಯಾ
ದರಿಸಿ ನಿಲಿಸುತ ತನ್ನ ನೇಹದ
ಶರಣನರಮನೆಯೆ^೬[75]ಯ್ದಿದನು ಬಹು ವಾದ್ಯ-ರಭಸದಲಿ                                                            ೨೨

ಸರಸಿಜದ ಸಿರಿಯರಸಿಯಾತ್ಮಜ
ಸರಸಿರುಹಭವನಾತ್ಮನುರಗಾ
ಭರಣನಾಶ್ರಿತ ನಮರಪತಿಯಾಗರ^೭[76]ದ ವಂದ್ಯಜನ^೭[77]
ಪರಮ ಋಷಿಗಳು ತನ್ನ ಚರಣಾಂ
ಬುರುಹ ಸೇವಕರೆಂಬ ಪೆರ್ಮೆಯ
ಹಿರಿಯ ಮುರಹರ ಬಂದನಾ ಯದುಮಂತ್ರಿಯರಮನೆಗೆ                                               ೨೩

ಬಂದು ಹರಿ ಬಾಗಿಲಲಿ ನಿಲೆ ನಲ
ನಿಂದ ಬಳಿಕಕ್ರೂರ ತನ್ನಯ
ಮಂದಿರದಿಯಿದಿರ್ವಂದು ಕುಂಕುಮಪಂಕದಾರತಿಯ
ತಂದು ಪರಸಿ ನಿವಾಳಿಸುತ ಸಾ
ನಂದದಲಿ ಕೀರ್ತಿಸುತ^೧[78] ವೈಷ್ಣವ
ವೃಂದದೊಸಗೆಯ ಮೇಳದಲಿ ಬಿನ್ನಯಿಸಲನುವಾದ                                                    ೨೪

ಕೋಟಲೆಗೆ ಕಡೆಯಾಯ್ತು ಮಾಯೆಯ
ಕಾಟ ಹಿಂಗಿತು ವೈರ^೨[79]ವರ್ಗದ
ತೋಟಿ ಹರಿದುದುದನೀತಿ ಹೊಗೆ ದೆಸೆಗೆಟ್ಟುದಿಂದಿನಲಿ
ಮಾಟಕರ ^೩[80]ಕಂಬಕನಿ^೩[81] ಮುಕ್ತಿಯ
ಕುಟ ಕೈವಶವಾಯ್ತು ನಿನ್ನಯ
ನೋಟ ಮಾತ್ರದಲೆಂದು ಕೊಂಡಾಡಿದನು ಮುರಹರನ                                                            ೨೫

ಹರಿಯದಕೆ ಹಾರಯಿಸಿ ಸಾಕುಪ
ಚರಿಸಬೇ^೪[82]ಡತಿ^೪[83] ಹಸಿದೆವೆನುತಾ
ಪರಮ ವೈಷ್ಣವಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಶಿರವ ತಕ್ಕೈಸಿ
ಹಿರಿಯರಿದಿರಲಿ ನಮ್ಮ ನೀನಾ
ದರಿಸಬೇಡನೆ ಕಂಸಮಥನನ
ಚರಣದಲಿ ಮೆಯ್ಯಿಕ್ಕಿ ಬಳಿಕಿಂತೆಂದನಕ್ರೂರ                                                               ೨೬

ಹಿರಿಯರಿಗೆ ನೀ ಹಿರಿಯ ನಿನ್ನಿಂ
ಹಿರಿಯ^೫[84]ವರು^೫[85] ಬೇರುಂಟೆ? ವಿಶ್ವಂ
ಭರೆಯ ಭಾರವ ಬಿಡಿಸಲೋಸುಗ ಮನುಜ ವೇಷವನು
ಧರಿಸಿ ಬಿಜಯಂಗೈದಿದಾಗಲೆ
ಹಿರಿಯತನ ಬಯಲಾಯ್ತು ನಾವಾ
ದರಿಸುವರೆ ಹರಿ ನಿಮ್ಮನೆಂದಕ್ರೂರ ಕೈಮುಗಿದ                                                           ೨೭

ಬಳಿಕ ಬಂದಕ್ರೂರದೇವನ
ಲಲನೆ ಸಖಿಯರು ಸಹಿತ ಕನ್ನಡಿ
ಕಳಶ ಫಲ ^೧[86]ತಾಂಬೂಲ ಪುಷ್ಪಾಕ್ಷತೆಯ ಗಡಣದಲಿ^೧[87]
ನಳಿನನಾಭವ ಪರಸಿ ಸೇಸೆಯ
ತಳಿದು ಚರಣದಲೆರಗಿ ನಿಲೆ ಕಂ-
ಡಳುಕಿ ಮುರುಹರನಾಕೆಗಭಿವಂದಿಸಿದನುಚಿತದಲಿ                                                       ೨೮

ಆ ವನಿತೆ ಕೈಮುಗಿದು ಜಯಜಯ
ದೇವಕೀಸುತ ಎನುತ ಕೀರ್ತಿಸಿ
ದೇವಕಿಯ ಬಿಗಿಯಪ್ಪಿ ವರವಸುದೇವನಡಿಗೆರಗಿ
ದೇವರಿಪುವಿನ ಬಾಧೆಗಳುಕದೆ
ಜೀವಿಸಿದರಾತ್ಮಜರ ಕಂಡಿರಿ
ನೀವು ಸುಕೃತಿಗಳೆಂದು ಕೊಂಡಾಡಿದಳು ವಿನಯದಲಿ                                                  ೨೯

ಬಳಿಕ ಹರಿಗಕ್ರೂರ ಕೈಗೊ-
ಟ್ಟೊಲವಿನಲಿ ತೋರಿಸುತ ಮಾವಿನ
^೨[88]ತಳಿರುಗಳ ತೋರಣದ ಮಲ್ಲಿಗೆ ಮುಗುಳ^೨[89] ಪೂವಲಿಯ
ಥಳಥಳಿಪ ಭಿತ್ತಿಗಳ ಮುಕ್ತಾ
ಫಲದ ಮೇಲ್ಕಟ್ಟುಗಳ ದೀಪಾ-
ವಳಿಯ ಶೋಭೆಯಲೆಸೆವ ಚವುಟಿ^೩[90]ಗೆಗಾಗಿ ನಡೆತಂದ                                                            ೩೦